Overmatige slaperigheid overdag is een van de hoofdsymptomen van narcolepsie. In het Engels spreekt men van Excessive Daytime Sleepiness (EDS). Slaperigheid is iets anders dan vermoeidheid, dufheid, futloosheid of gebrek aan energie. Slaperige mensen hebben moeite om wakker te blijven en hebben een grote kans om in slaap te vallen. Bij een slaapaanval kunnen ze soms letterlijk hun ogen niet meer open houden. Kenmerkend voor narcolepsie is dat de slaperigheid dagelijks optreedt, soms meerdere keren per dag, terwijl iemand ’s nachts wel lang genoeg in bed heeft gelegen.
De neiging om in slaap te vallen komt vooral tot uiting tijdens passieve activiteiten zoals lezen, TV kijken of bijvoorbeeld tijdens vergaderingen. Ook in de klas, het openbaar vervoer of tijdens een autorit krijgen mensen met narcolepsie al gauw de behoefte om te slapen. Vechtend tegen de slaap kunnen deze mensen soms een vorm van automatisch gedrag vertonen. Dit wil zeggen dat zij handelingen uitvoeren, waarvan zij zich achteraf niet meer kunnen herinneren wanneer of hoe zij deze hebben volbracht.
Invloed op het dagelijks leven
Overmatige slaperigheid heeft grote invloed op het dagelijks leven van deze patiënten. Het indommelen in het bijzijn van anderen is gênant. Men zal deze situatie zoveel mogelijk trachten te voorkomen of te camoufleren, bijvoorbeeld door dutjes te doen op het toilet of door bepaalde situaties helemaal te vermijden uit angst voor aanvallen van slaap. Zowel in de familiekring als op het werk wordt de slaperigheid vaak ten onrechte verward met luiheid of gebrek aan motivatie.
Er is onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van narcolepsie. Mensen met deze slaapstoornis blijken minder vaak getrouwd of samenwonend, hebben meer problemen met het volgen van een opleiding, zijn vaker werkeloos, werken eerder onder hun niveau en maken minder snel promotie. Ook eetstoornissen, angststoornissen depressies en fobieën komen vaker voor bij mensen die lijden aan deze slaapziekte. Kortom: de prijs die zij betalen voor hun slaperigheid is hoog. Vooral wanneer hun klachten niet worden (h)erkend en behandeld.
Overigens zijn er ook andere aandoeningen die tot een verhoogde slaperigheid kunnen leiden. Naast de aandoeningen van de slaap kan ook een verkeerde levensstijl met als gevolg te weinig nachtslaap leiden tot verhoogde slaperigheid overdag. Men schat dat op enig moment ongeveer 15% van de bevolking last heeft van overmatige slaperigheid overdag. Wanneer de juiste diagnose op tijd wordt gesteld kan veel persoonlijk leed worden bespaard. In het geval van narcolepsie kunnen medicijnen in combinatie met een aangepaste levensstijl (waaronder geplande dutjes) ervoor zorgen dat deze mensen een redelijk normaal en productief leven kunnen leiden.
Meer info? Download de brochure Overmatige Slaperigheid overdag van Kempenhaeghe, centrum voor slaapgeneeskunde. Op de site vindt u, zo nodig, informatie over slaap centra of een expertise centrum meer bij u in de buurt.