Auto-immuunziekten ontstaan wanneer het afweersysteem van het lichaam zich op lichaamseigen stoffen richt. Er bestaat een theorie in de wetenschap over ons immuunsysteem die de ‘moleculaire mimicry hypothese’ heet. Deze zegt dat auto-immuniteit het gevolg is van een verkeerde identiteit; het immuunsysteem verwart een klein brokje van een eiwit in het lichaam van een gezond persoon met een brokje van een eiwit uit een besmettelijke ziekteverwekker. Het immuunsysteem kan vervolgens het weefsel met dat eiwit per ongeluk aanvallen.
Om deze theorie te kunnen bewijzen is het nodig om het stuk eiwit van de ziekteverwekker en het stuk eiwit van de persoon te identificeren en vervolgens aan te tonen dat die eiwitstukjes dezelfde afweercellen activeren om aan te vallen.
Tot nu toe was niemand erin geslaagd om dit proces stap voor stap te demonstreren bij een van de vele auto-immuunziekten die de mensheid kent. Waarom niet? Omdat het specifieke antigeen (het stukje eiwit) van de ziekteverwekker nog niet was vastgesteld of omdat het enorm ingewikkeld is om de specifieke subgroep van afweercellen te vinden die verantwoordelijk zijn voor het valse alarm.
Helper T-cellen
Helper T-cellen zijn immuuncellen die tot taak hebben vreemde indringers te herkennen en dan met talloze andere immuuncelleneen gecoördineerde aanval op touw te zetten. In principe is elke helper T-cel getraind om te reageren op één bepaald antigeen (Maar in het geval van auto-immuniteit, volgens de moleculair-mimicry theorie, kan een sterke gelijkenis tussen de “good guy” en “bad guy” antigenen soms helper T-cellen voor de gek houden in het opzetten van een immuunrespons tegen onschuldig weefsel dat wordt verward met een ziekteverwekker.
Nu is er een bewezen precedent. Een onderzoeksteam onder leiding van Dr. Emmanuel Mignot, narcolepsie expert en directeur van het slaap onderzoekscentrum van Stanford University, heeft aangetoond dat dezelfde set van helper T-cellen boos reageert op zowel een antigeen uit een virus als een antigeen uit hypocretine, het lichaamseiwit waarvan een tekort tot narcolepsie leidt.
Mignot heeft een groot deel van zijn carrière gewijd aan de studie van narcolepsie, een zeldzame slaapstoornis die 1 op de 3.000 mensen treft. Mensen met narcolepsie ervaren onweerstaanbare slaperigheid overdag en frequente, plotselinge onweerstaanbare slaapaanvallen gedurende de dag.
In een nieuwe studie gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences geeft het team van Mignot een duidelijke bevestiging van de theorie dat narcolepsie een auto-immuunziekte is. Daarnaast laat men zien dat een trigger voor narcolepsie een antigeen kan zijn uit het virus dat de oorzaak is van de Mexicaanse griep (en ook in andere versies van de “A”-stam van influenza). Dit antigeen zit ook in een vaccin dat werd ontwikkeld tijdens de Mexicaanse griep pandemie van 2009-2010 om mensen te beschermen. Een mogelijke invloed van het Mexicaanse griep-vaccin werd eerder gesuggereerd door een toename van het aantal gevallen van narcolepsie bij patiënten die een bepaalde versie van het vaccin kregen.
Mignot’s onderzoeksgroep geloofde dat ze het verband hadden gelegd in een studie die ze in 2013 publiceerden, maar deze studie werd later ingetrokken op aandringen van Mignot zelf toen hij niet in staat was om de resultaten van cruciale experimenten uitgevoerd door een co-auteur te reproduceren.
In de nieuwe studie gebruikte het team van Mignot echter een meer rigoureuze methode om de specifieke set van helper T-cellen op te sporen die inderdaad sterk reageren op zowel een eiwit in het griepvirus als in de genoemde vaccin versie. Deze bevindingen hebben implicaties voor het wijzigen van griepvaccins om auto-immuniteit veroorzakende antigenen uit te sluiten.
Is het gevaarlijk om je te vaccineren tegen griep?
Nee. Ten eerste werden er veel meer levens gered door het Mexicaanse griep-vaccin – zelfs door de versie die te veel van het lastige antigeen bevatte – dan dat het vaccin narcolepsie heeft geïnduceerd. Er is aangetoond dat vaccinatie zowel de frequentie van de griepbesmetting als de ernst ervan vermindert.
Ten tweede is het krijgen van de griep zelf een risicofactor voor narcolepsie. In landen waar níet werd gevaccineerd zag men ook een toename van narcolepsie gevallen bij mensen die de griep zelf hadden gehad.
Bron: Mistaken identity: Influenza/narcolepsy autoimmunity link confirmed
