fbpx

Symptomen van narcolepsie

Het is belangrijk te weten dat bij narcolepsie de klachten per persoon verschillen. Iedere patiënt heeft zijn eigen ‘pakketje’ van narcolepsie symptomen.

Overmatige slaperigheid overdag

Slaperigheid overdag is het meest op de voorgrond staande symptoom van narcolepsie. Mensen voelen zich elke dag slaperig, vooral als ze niet actief bezig zijn. Daarnaast komen aanvallen van onbedwingbare slaap voor. Mensen voelen zich dan zo ontzettend slaperig dat ze hun slaap niet meer tegen kunnen houden en daadwerkelijk in slaap vallen.

Na in slaap gevallen te zijn, worden patiënten meestal snel wakker, waarna ze zich tijdelijk verkwikt voelen. Slaapaanvallen treden vooral op tijdens monotone bezigheden, maar bij ernstige vormen kunnen ze ook voorkomen tijdens activiteiten zoals eten of fietsen. De drang om te slapen overdag komt bij iemand met narcolepsie ook voor wanneer hij of zij voldoende nachtrust heeft gehad.

Kataplexie

Kataplexie is het meest karakteristieke kenmerk van narcolepsie. Het is een plotselinge spierverslapping die optreedt bij emoties, en waarbij het bewustzijn behouden blijft. Het treedt uiteindelijk bij ongeveer 85-90% van alle patiënten met narcolepsie op. Meestal ontstaat het ongeveer tegelijk met de verhoogde slaapneiging, maar het kan ook enkele tot vele jaren later ontstaan.

Vooral positieve emoties, zoals uitbundig lachen of een mop vertellen lokken kataplexie uit. Ook andere situaties, zoals boosheid of verrast zijn kunnen aanvallen uitlokken. De frequentie varieert van minder dan eenmaal per maand tot tientallen malen per dag. De aanvallen kunnen gedeeltelijk of compleet zijn. Bij gedeeltelijke aanvallen gaat bijvoorbeeld alleen de kaak hangen, worden de spieren van het gezicht slap, of ontstaan knikkende knieën. Bij complete aanvallen vallen patiënten op de grond en kunnen ze in het geheel niet bewegen.

Het duurt meestal enige seconden totdat de spierverslapping maximaal is, zodat men vaak nog steun kan zoeken en zich meestal niet verwondt. Ook kunnen er trekkingen voorkomen, vooral in het gezicht. Belangrijk voor het onderscheid met epilepsie of flauwvallen is dat het bewustzijn tijdens een aanval volledig helder blijft en dat iemand dus precies kan vertellen wat er gebeurd is voor en tijdens de aanval.

Dr. C. Donjacour vertelt in dit filmpje over het symptoom kataplexie.

Hypnagoge hallucinaties

Hypnagoge hallucinaties zijn levensechte, vaak beangstigende, droomervaringen. Ze treden op bij de overgang tussen slaap en wakker worden. Deze droomervaringen kunnen ook bij mensen zonder narcolepsie voorkomen of in het kader van andere slaapstoornissen. Pas na afloop wordt het voor patiënten duidelijk dat het niet om een werkelijke gebeurtenis ging. Ze kunnen soms ten onrechte als psychotisch verschijnsel worden aangezien.

Slaapparalyse

Slaapparalyse (slaapverlamming) is het niet kunnen bewegen bij het in slaap vallen of het wakker worden. Deze verlamming duurt kort, maar kan heel angstaanjagend zijn. Ook dit fenomeen komt bij mensen zonder narcolepsie met enige regelmaat voor.

Verstoorde nachtslaap

Als mensen met narcolepsie ’s avonds naar bed gaan, dan vallen ze meestal snel in slaap, maar worden daarna in de nacht veelvuldig wakker. Het is echter niet zo dat mensen met narcolepsie slaperig overdag zijn omdat ze ’s nachts slechter slapen. Deze symptomen staan los van elkaar: de slaperigheid overdag is er ook wanneer patiënten ’s nachts goed slapen.

Automatisch gedrag

De verhoogde slaperigheid kan leiden tot automatisch gedrag. Hierbij is iemand wakker genoeg om handelingen te verrichten, maar onvoldoende alert om dit goed te doen: iemand kan dan bijvoorbeeld tijdens een les aantekeningen maken met een onzinnige inhoud of een verhaal vertellen dat opeens nergens meer over gaat.

Geheugenklachten

Geheugenklachten komen veel voor. Wellicht komt dit doordat tijdens erge slaperigheid gebeurtenissen niet goed opgeslagen worden. Dit maakt dat mensen met narcolepsie problemen kunnen ervaren met leren en onthouden.

Overgewicht

Overgewicht komt voor bij meer dan de helft van alle narcolepsiepatiënten. Meestal komen mensen veel aan kort na het begin van de klachten. Daarna lijkt er een nieuw evenwicht te ontstaan.

Vermoeidheid

Naast slaperigheid klagen veel mensen over vermoeidheid en een gebrek aan energie.

Angst en depressie

Angst en depressie komen regelmatig voor bij narcolepsie. De klachten van depressie verminderen vaak wel bij adequate behandeling van narcolepsie.

Aan slaap gerelateerde stoornissen

In het kader van narcolepsie komen ook andere slaapstoornissen voor, waaronder:

Slaapapneusyndroom
Hierbij snurkt men doorgaans luid en zijn er tussendoor periodes waarin men niet of minder ademhaalt.

Restless Legs Syndroom (RLS)
Bij RLS hebben mensen last van een moeilijk te beschrijven gevoel in de benen (of armen) met een onweerstaanbare drang om ze te bewegen. Dit treedt met name op in rust en ’s avonds en/of ’s nachts. De drang om te bewegen en de gevoelens worden verlicht door te bewegen.

REM sleep Behavior Disorder (RBD)
Normaal gesproken zijn tijdens de droomslaap, of REM-slaap, de meeste spieren volledig slap. Bij RBD gebeurt dit niet, waardoor de patiënt die hieraan lijdt, zijn droom als het ware gaat uitbeelden en zichzelf of de bedpartner kan verwonden.

Boek Slaapverwarring

Boek slaapverwarring

In het boek Slaapverwarring lees je verhalen van patiënten met narcolepsie.

Huisartsenbrochure Narcolepsie

In de huisartsenbrochure over narcolepsie (editie 2019) staat kort beschreven wat voor uw huisarts van belang is om te weten over de slaap-waakstoornis narcolepsie.

Narcolepsie Monitor App

De Narcolepsie Monitor App is bedoeld voor personen bij wie de diagnose narcolepsie werd gesteld door een arts.